ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ- ΑΦΙΕΡΩΜΑ (έφυγε σαν σήμερα στις 22 Γενάρη 1977)

 Ο Μέλιος του αγώνα για μόρφωση, δικαιοσύνη και ζωή, ο Μέλιος που μετράει τα άστρα, τα βρίσκει σωστά και παίρνει δύναμη για τον αγώνα του….Ένας από τους πολυγραφότερους και πολυδιαβασμένους έλληνες λογοτέχνες, ο Μενέλαος Λουντέμης δικαίως ονομάστηκε και Μάξιμ Γκόργκι της Ελλάδας.

Γεννήθηκε το 1912 ή κατ’ άλλους το 1906 στο χωριό Αγία Κυριακή της Μικράς Ασίας και το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Μπαλάσογλου ή Βαλασιάδης. Το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο το εμπνεύστηκε από τον ποταμό Λουδία, οπού και εργαζόταν στα νεανικά του χρόνια ως επιστάτης στα έργα που γίνονταν εκεί. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, η οικογένειά του περιπλανήθηκε αρκετά, μέχρι να εγκατασταθεί το 1923 στο χωριό Εξαπλάτανος της Έδεσσας.

Η στράτευσή του στην Αριστερά και η πολιτική δράση μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ του στοίχισε την αποβολή του στην Δ’ τάξη του Γυμνασίου απ’ όλα τα γυμνάσια της χώρας.

Καρτερικός και αλύγιστος, αγωνίστηκε για όλα τα πανανθρώπινα ιδανικά, που συνοψίζονται στο έργο του. Εργα του, όπως τα μυθιστορήματα «Συννεφιάζει», «Οι κερασιές θα ανθίσουν φέτος» και το μπεστ σέλερ «Ενα παιδί μετράει τ' άστρα» διαβάστηκαν πολύ από τη νεολαία τις δεκαετίες του '50, του '60 και του '70.

Στην Κατοχή, οργανώθηκε στο ΕΑΜ και διετέλεσε γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τον Εμφύλιο συλλαμβάνεται για τα «φρονήματα», δικάζεται για εσχάτη προδοσία και καταδικάζεται σε θάνατο. Το 1947, ο Λουντέμης συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Μακρόνησο, ενώ η γυναίκα του Εμυ με την τρίχρονη κόρη τους Μυρτώ εξορίζεται στη Χίο και μετά στο Τρίκερι.

Το 1956 τον μετέφεραν στην Αθήνα από τον τόπο εξορίας του για να δικαστεί, επειδή, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, στο βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες» υπάρχουν «...προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίας...».

Αφού διαβάστηκε το κατηγορητήριο, ερωτώμενος από τον πρόεδρο περί της ενοχής του απαντά:

«Ναι, είμαι ένοχος. Οχι όμως γι' αυτά που έγραψα, αλλά γι' αυτά που δεν έγραψα και ακριβώς γιατί δεν τα έγραψα. Κατηγορούμαι ότι έγραψα για τους απλούς ανθρώπους, για τους ανθρώπους του μόχθου, για τους φτωχούς. Μα για ποιους έπρεπε να γράψω; Εγώ αυτούς γνώρισα, αυτούς αγάπησα, μαζί τους μοιράστηκα και τις χαρές και τις πίκρες μου. Δίπλα τους γεύτηκα κι εγώ την πίκρα της εκμετάλλευσης και της κοινωνικής αδικίας και ήταν οι μόνοι που μου συμπαραστάθηκαν. Γι' αυτό και αισθάνομαι φταίχτης που δεν έγραψα όσα έπρεπε να γράψω γι' αυτούς». Οταν φτάνει να περιγράψει το δράμα του παιδιού και της γυναίκας του, ο πρόεδρος παρατηρεί: «Αν πράγματι νιώθεις στοργή για το παιδί και τη γυναίκα σου, θα 'πρεπε να 'χεις κάνει δήλωση αποκήρυξης του ΚΚΕ». Και ο Λουντέμης απαντά:

 «Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να γίνουν τα τέσσερα πόδια δύο. Δεν θα τα κάμω πάλι τέσσερα εγώ». 

Αλλωστε, το γράφει και στο «Ενα παιδί μετράει τ' άστρα»:
 «Ζωντανός θα πει περήφανος»!

Μετά τη δίκη και την απαγόρευση κυκλοφορίας των βιβλίων του, το κλίμα είναι βαρύ για τον Λουντέμη. Εκπατρίζεται στο Βουκουρέστι και χάνει την ελληνική ιθαγένεια από τη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Στη Ρουμανία, συνεχίζει το συγγραφικό του έργο, αλλά νοσταλγεί πάντα την Ελλάδα. Μετά τη μεταπολίτευση και μετά από μεγάλες περιπέτειες ανακτά την ελληνική ιθαγένεια και επιστρέφει το 1976. Δεν πρόλαβε να χαρεί για την επάνοδό του και στις 22 Γενάρη 1977 πεθαίνει από καρδιακή προσβολή.

 ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΟΥ...

.Αγαπώ θα πει εγώ αγαπώ… Το τι κάνει ο άλλος είναι δική του δουλειά.

•             Βάλε μια δύση κι ένα βαρκάκι να λιώνει μέσα. Ομορφιά!

Μα, αν δεν υπάρχει μάτι να το δει, είναι ομορφιά;

•             Αν είσαι καλός πού ’ναι οι οχτροί σου;

•             Κείνος που στ’ αληθινά αγαπά το Λαό δε γίνεται ποτέ αρχηγός του, γίνεται υπηρέτης του.

•             Φτηνά τη Λευτεριά δεν την πουλούν πουθενά. Ούτε και τη χαρίζουνε. Όσοι την πήραν χάρισμα τη χαράμισαν.

•             Όλα τα λόγια του θεού είναι καλά. Μόνο, βάρντα, να μην τα πάρουνε στο στόμα τους οι παπάδες.

•             Εάν βυθισθώμεν… ας βυθισθώμεν εις τον ωκεανόν! Ουχί εις την σκάφην!

•             Φοβού τον Θεόν αλλά τρέμε τους πιστούς του!

•             Η φιλία κρατάει μονάχα μια μέρα. Κάθε μέρα πρέπει να της αλλάζεις βρακί.

•             Όλες οι συμφορές στον κόσμο απ’ τα παρακάλια έγιναν.

•             Η λακωνικότερη ιστορία του κόσμου είναι η ιστορία των δειλών ανθρώπων.

•             Ένας άνθρωπος που δίνει στο διψασμένο νερό ποτές δεν είναι κακός.

•             Άιντε, ένα χεράκι ακόμη και τη βγάλαμε τη ζωή… Να πάρουν σειρά οι άλλοι.

•             Ο αέρας φύσαγε σαν γύφτος

(η πρώτη φράση από το «Ένα Παιδί Μετράει τ’ Άστρα»)

•             Τι τσινιάρικη φοράδα είν’ αυτή η Ελλάδα και δεν μποράνε να την κάνουν ζάφτι;

•             Και περνούσα τις μέρες μου,

με τα χρώματά μου τακτοποιημένα.

Με τα όνειρά μου συγυρισμένα.

Με τα ποιήματά μου καθαρογραμμένα...

Γιατὶ έτσι τα ῾βλεπα.

Ἔτσι νόμιζα.

•             Εγώ δεν είμαι παρά ένας στρατολάτης

ένας αποσταμένος περπατητής

που ακούμπησε στη ρίζα μιας ελιάς

ν’ ακούσει το τραγούδι των γρύλων.

Κι αν θέλεις, έλα να τ᾿ ακούσουμε μαζί.

...Ερωτικό κάλεσμα...Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας

στίχοι: Μενέλαος Λουντέμης

μουσική: Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας

Έλα κοντά μου δεν είμαι η φωτιά

τις φωτιές τις σβήνουν τα ποτάμια

τις πνίγουν οι νεροποντές

τις κυνηγούν οι βοριάδες

Δεν είμαι δεν είμαι η φωτιά

Έλα κοντά μου δεν είμαι ο άνεμος

τους άνεμους τους κόβουν τα βουνά

τους βουβαίνουν τα λιοπύρια

τους σαρώνουν οι κατακλυσμοί

Δεν είμαι δεν είμαι ο άνεμος

Εγώ δεν είμαι παρά ένας στρατολάτης

ένας αποσταμένος περπατητής

που ακούμπησε στη ρίζα μιας ελιάς

ν΄ακούσει το τραγούδι των γρύλων

κι αν θέλεις έλα να τ' ακούσουμε μαζί..