ΕΡΜΑ ΝΤΙ ΜΠΑΛ…(η έρμη η μπάλα…)

Ο τρόπος που σε επισκέπτονται οι αναμνήσεις κάποιες φορές είναι πραγματικά εκπληκτικός. Από κάποιο καθημερινό τυχαίο γεγονός το μυαλό σου θα κάνει τέτοιες διαδρομές που θα σε φέρει πίσω στα παλιά. Πριν λίγες μέρες, λοιπόν, καθώς έβλεπα τα παιδιά των φίλων μου να ετοιμάζονται να πάνε να παίξουν ποδόσφαιρο, να τακτοποιούν μέσα στο σάκο της ομάδας τους τα αθλητικά παπούτσια, τις καλαμίδες, τη στολή με το όνομα στην πλάτη τους, και να ξεκινούν για τον αγώνα στο γήπεδο με τον χλοοτάπητα θυμήθηκα και σκέφτηκα πως ήταν στα χρόνια μας το να παίξεις μπάλα στο χωριό….

Ένα από τα βασικά πράγματα  που χρειάζεσαι για να παίξεις ποδόσφαιρο είναι να έχεις μία  μπάλα, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει πως και χωρίς μπάλα εμείς δεν παίζαμε. Άπειρες φορές έχουν  «επιστρατευτεί»   από χρησιμοποιημένα τενεκεδάκια αναψυκτικών μέχρι και «γκουγκούτσια»  (κουκουνάρια) που βρίσκαμε εν αφθονία στο Κιόσκι. Οι πολύ παλαιότεροι βέβαια για να παίξουν μπάλα περίμεναν να σφάξουν το γουρούνι και να πάρουν τη «φούσκα».

Αν και πέρασαν τα χρόνια, και στην εποχή μας, ακόμα, η μπάλα ήταν δυσεύρετη. Μπάλες δεν υπήρχαν πολλές, συνήθως μια ανά γειτονιά και όχι πάντα. Και πως τύχαινε πάντα ο κάτοχος της μπάλας να είναι και  πιο «αμάρλου» (πικρός), αυτό δεν μπόρεσα να το χωνέψω ποτέ. Ο ιδιοκτήτης της μπάλας, «αμάρλου», ήταν πολύ σημαντικό πρόσωπο για τη διεξαγωγή του παιχνιδιού. Φρόντιζες πάντα, ακόμη και εκτός παιχνιδιού, να τα έχεις καλά μαζί του, να σε έχει «ξα» (φίλο), γιατί αν τσακωνόσουν μαζί του ή διαφωνούσες σε κάτι, το πιο πιθανό ήταν να μην σε παίξει στο επόμενο παιχνίδι με την μπάλα. Αλλά και κατά τη διάρκεια του αγώνα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερο τρόπο. Αποφεύγαμε όλοι να τον μαρκάρουμε σκληρά ή να διαφωνούμε για το αν η μπάλα ήταν γκόλ ή άουτ, γιατί ανά πάσα στιγμή έπαιρνε την μπάλα παραμάσχαλα  και αποχωρούσε από το παιχνίδι τσαντισμένος.

Στα πρώτα χρόνια οι μπάλες ήτανε πλαστικές, αερόμπαλες  τις λέγαμε τότε. Μετά σιγά- σιγά άρχισαν να εμφανίζονται οι δερμάτινες. Οι δερμάτινες συνήθως  «απαλλοτριώνονταν» από τα σχολεία ή από τίποτα «γκαγκάνους» που έρχονταν στο χωριό για διακοπές. Ο τρόπος πολύ απλός. Λίγο πριν την λήξη του  αγώνα ένα δυνατό σουτ και η μπάλα έφευγε εκτός αγωνιστικού χώρου. Είτε η μπάλα ήτανε του σχολείου ή του «γκαγκάνου»  κανείς δεν επιδείκνυε αυτοθυσία να πάει τα τη μαζέψει εκείνη την ώρα. Κάναμε όλοι ότι τάχα μου ψάχνουμε την μπάλα, «ντι λα μιτσούνι» (από τα ψέματα), και αφού περνούσε η ώρα και οι έρευνες δεν απέδιδαν καρπούς, φεύγαμε και λέγαμε πως «πάει η μπάλα χάθηκε». Μόλις όμως σχολούσαμε από το σχολείο ή απομακρυνόταν ο «γκαγκάνος»,  εμείς «τουρνάμ λόκλου ντι αλάντ πάντ» (γυρίζαμε τον τόπο από την άλλη μεριά) μέχρι που να βρούμε τη χαμένη μπάλα.

Αφού βρίσκαμε  μπάλα το επόμενο βασικό ήτανε να βρεθεί γήπεδο. Κάθε ίσιωμα στο Λιβάδι, από τα ελάχιστα που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά,  ήτανε ένα αυτοσχέδιο γήπεδο. Στο Φωστήρα, για παράδειγμα, στο ισιάδι ανάμεσα στα σπίτια των Παμπέρηδων, στου κιτραμάνου μπροστά από το σπίτι του «Τουτουπίτσι» και του «Παπαγιώργη», το πιο ωραίο γήπεδο όμως είχανε στην Αγια Ανάργυρη. Τα παιδιά από το Χροστάσι  παίζανε  μπάλα στην Τζιάνα, στο επίπεδο πάνω από τα μνήματα, μέσα στο νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής!!!

Υπήρχανε βέβαια και τα «καλά» γήπεδα, όπως το προαύλιο  του γυμνασίου και φυσικά το παλιό γήπεδο κάτω στο Κιόσκι, αλλά εκεί δίνονταν συνήθως τα πιο σοβαρά ματς. Ποιος δεν θυμάται τους αγώνες Πρώτο –Δεύτερο που διεξάγονταν σε κάθε εκδρομή στο κιόσκι ή τους αγώνες ανάμεσα στις γειτονιές μπροστά από το Γυμνάσιο.

Μπάλα βρήκαμε, το γήπεδο διαμορφωνόταν στις κατά τόπους γειτονιές,  ήρθε η ώρα να χωριστούμε σε ομάδες. Δύο από τα παιδιά που θα παίξουν βάζουνε ποδαράκι. Πηγαίνουν σε μια απόσταση δυο-τριών μέτρων και κάθονται απέναντι ο ένας από τον άλλο. Αρχίζουν και περπατάνε ο ένας προς τη μεριά του άλλου με βήματα τέτοια ώστε να μην υπάρχει διασκελισμός και άνοιγμα των ποδιών αλλά τα πέλματα να είναι ενωμένα. Όποιος καταφέρει όταν φτάσουν κοντά να πατήσει την πατούσα του άλλου ξεκινάει να διαλέγει παίκτες για την ομάδα του. Πρώτα πρώτα διαλέγει τους καλύτερους παίχτες και μετά τους πιο άμπαλους.

Πριν  ξεκινήσει ο αγώνας μπαίνουν οι κανόνες: το γήπεδο είναι από εδώ ως εκεί, τα δοκάρια είναι αυτές οι δύο πέτρες ή από τοίχο σε τοίχο ή τα μπουφάν. Απαγορεύονται τα «βούπ»  η τα «μίτου» και οι «βολίδες». Ο τερματοφύλακας μπορεί να παίζει και μπακότερμα  και άλλοι κανόνες όπως στα πέντε «αράουτ»  πέναλτι.

Το ματς ξεκινάει. Κάποιοι, είτε επειδή μοιάζουν ή επειδή είναι πολύ καλοί, έχουν και παρατσούκλια ποδοσφαιριστών. Θα ακούσεις να φωνάζουν στον «Μαραντόνα» να δώσει πάσα, ο «Ρουμενίνγκε» να χτυπήσει το φάουλ, ο «Σαργκάνης» να αποκρούει και ο «Ραβούσης» να παίρνει όλες τις κεφαλιές. Κατά την διάρκεια του αγώνα οι διακοπές είναι συχνές.  Άλλες φορές γιατί υπάρχει διαφωνία για το αν ήτανε γκόλ ή άουτ η μπάλα. Άπειρες φορές υπάρχει ένταση και φωνές με φράσεις όπως  «να, να, από εδώ έφυγε η μπάλα», «τι λες ρα, έτσι πήγε, γκαβός είσαι» δείχνοντας όλοι τυχαία σημεία στον αέρα!!! Διακοπές στο ματς υπάρχουν και από εισβολή απρόσκλητων επισκεπτών στον αγωνιστικό χώρο…

Επειδή οι αγώνες όπως είπαμε διεξάγονταν συνήθως μέσα στα σοκάκια του χωριού, πλην του γηπέδου της «Τζιάνας»  στα Κουτουριάνια,  και κυρίως τα απογεύματα, δεν ήτανε λίγες οι φορές που το παιχνίδι έπρεπε να σταματήσει για να περάσουν οι κτηνοτρόφοι που επέστρεφαν από τα πρόβατα με τα μουλάρια ή οι παππούδες που γύριζαν από το αμπέλι ή οι κυρατζήδες που πήγαιναν τα ζώα για να τα ποτίσουν. Το παιχνίδι σταματούσε φυσικά για να περάσουν τα ζώα μην τυχόν και μας χτυπήσουν ή τρομάξουν αλλά η αποχώρησή τους  δεν ήτανε πάντα ανώδυνη… Δεν ήτανε λίγες οι φορές που τα ζώα είχανε την έμπνευση –διάθεση και στη μέση του αγωνιστικού χώρου μας άφηναν και ένα δωράκι. «Μπάλιτσια» (κοπριές από μουλάρι). Αυτό το «δωράκι» μέσα στο γήπεδο ήτανε πολλές φορές και μια από τις  αιτίες να λήξει άδοξα ο αγώνας.

Κατά την διάρκεια του αγώνα συνέβαιναν και άλλες διακοπές. Πόσες και πόσες φορές δεν έφευγε η μπάλα μέσα σε ζίγρες, σε «ουρτζ΄τσες» (τσουκνίδες), σε λάκκους  μέσα, πάνω σε δέντρα, πίσω από «ουμπουάρια» (τοίχους) ή μέσα σε «γκιριζίτσια» (στενά σοκάκια) και πάντα με αυτοθυσία οι παίχτες κυνηγούσαν να την πιάσουν με απώλειες πότε τα ματωμένα γόνατα, πότε γεμάτοι από «φουλτάκια» (σπυράκια) από το τσίμπημα των τσουκνίδων και πότε με κάποιο κομμένο πανταλόνι ή μπλούζα που αυτό ήτανε το χειρότερο, καθώς μετά έτρωγες και τις «παταρίτσες » από τη μάμα στο σπίτι, που έκοψες τα ρούχα.

Η διακοπή όμως ενός αγώνα δεν ήταν απαραίτητο να προέλθει αποκλειστικά και μόνο από τα ζώα ή επειδή έφευγε η μπάλα ή ο ιδιοκτήτης. Ο χειρότερος, όμως, και πιο συχνός παράγοντας για τη διακοπή του ματς ήτανε ο «στρ΄μπος» (στραβός) γείτονας. Δεν υπήρχε γειτονιά που να μην έχει έναν ή μια που κάθε φορά που θα επιχειρούσαν τα παιδιά να παίξουν ποδόσφαιρο να μην βγει να τα κυνηγήσει ή να μην προσπαθήσει να πάρει και να κόψει –καταστρέψει την μπάλα ή να κάνει παράπονα στους γονείς πως τα παιδιά δημιουργούν πρόβλημα.

Μια σελίδα τελικά από ό,τι φαίνεται δεν φτάνει να καταγράψεις όλες τις μνήμες και τα βιώματα. Να τώρα δεν προλαβαίνουμε να αναφερθούμε στα ονόματα που έδινε η κάθε γειτονιά στην ομάδα της, την πλήρη ανυπαρξία στολών ποδοσφαίρου και τον άγραφο νόμο που απαγόρευε να φοράς κοντό παντελονάκι άμα πήγαινε στην Πέμπτη δημοτικού, τα πάνινα μάρκας  «ΑΛΥΣΙΔΑ-ΕΛΒΙΕΛΑ» ή τα πάνινα με πρόκες, τη  σκισμένη δερμάτινη  μπάλα που πολλές φορές αναγκαζόσουν να την  πάς στον τσαγκάρη ή να υποχρεωθείς σε κάποιον να στην ράψει με σακοράφα και σιτζίμι και φυσικά την Α.Ο.Λ.

Μια άλλη φορά θα γράψουμε και για το καθαρά αγωνιστικό κομμάτι της μπάλας, καθώς στα χρόνια μας μεγαλούργησε ο Α.Ο.Λ. (Αθλητικός Όμιλος Λιβαδίου). Εκεί να δείτε τι ιστορίες για αγρίους έχουμε …

Μέχρι τότε να περνάτε καλά και «χιριτίματι μούλτι λα τούτς λα ντουνιάουα τούτ τσι σι άφλ καθι ούνου»!!!(χαιρετίσματα πολλά σε όλους σε όποιο σημείο του κόσμου κι αν βρίσκεστε!!!)

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΛΙΒΑΔΙ"

Αριθμός φύλλου 70  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ  2016

Γιώργος Αθ. Μητώνας